تلاش رژیم صهیونیستی برای ادامه عادی سازی در چهارچوب توافقات ابراهیمی/ کدام کشور اسلامی گزینه بعدی تل‌آویو است؟

به گزارش روایت فردا  با وقوع جنگ غزه در اکتبر ۲۰۲۳، به شدت فضای عادی‌سازی رژیم صهیونیستی با کشورهای اسلامی را تحت تأثیر قرار گرفت. بسیاری از کشورهای عربی به دلیل فشار افکار عمومی و همبستگی با فلسطینی‌ها، از عادی‌سازی فاصله گرفته‌اند.

پس از دوسال جنگ فرسایشی سخت در غزه که منجر به بزرگترین نسل‌کشی قرن و همچنین ناکامی کامل این رژیم در رسیدن به اهداف خود شد، اکنون سران این رژیم درصدد پیدا کردن یک راه برون رفت از این وضعیت هستند که مهم ترین‌ آن، احیای روند عادی سازی با کشورهای اسلامی در سایه حمایت آمریکا است.

طی ماه‌های گذشته، در محافل صهیونیستی اسامی کشورهای متعددی برای پیگیری پروژه عادی سازی روابط مطرح شده است و در حال حاضر صهیونیست‌ها در تلاش برای مجاب کردن دُوَل کشورهای اسلامی به منظور ملحق شدن به طرح توافقات ابراهیمی هستند که در ادامه به کشورهای هدف اشاره خواهد شد.

عربستان سعودی

عربستان سعودی به دلیل جایگاه ویژه‌اش به‌عنوان متولی اماکن مقدس اسلامی و نفوذ منطقه‌ای، گزینه‌ای کلیدی برای عادی‌سازی محسوب می‌شود. گزارش‌ها نشان می‌دهند که عربستان و اسرائیل سال‌هاست همکاری‌های مخفیانه‌ای در زمینه امنیتی و اطلاعاتی دارند.

با این حال، عربستان به‌طور رسمی اعلام کرده که بدون تشکیل کشور فلسطینی با پایتختی قدس شرقی، روابط دیپلماتیک با اسرائیل برقرار نخواهد کرد. این موضع به‌ویژه پس از جنگ غزه در اکتبر ۲۰۲۳ تقویت شده است.

 ​

محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، تمایل بیشتری به عادی‌سازی نسبت به پدرش، پادشاه سلمان، دارد، اما فشار افکار عمومی و حساسیت‌های منطقه‌ای مانع بزرگی است. نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند ۹۶٪ از مردم عربستان مخالف عادی‌سازی با اسرائیل هستند.

با وجود این، برخی تحلیلگران معتقدند که اگر ایالات متحده امتیازات قابل‌توجهی (مانند تضمین‌های امنیتی یا فناوری هسته‌ای غیرنظامی) ارائه دهد، عربستان ممکن است در میان‌مدت به سمت عادی‌سازی حرکت کند.

سوریه

 پس از سقوط دولت بشار اسد در دسامبر ۲۰۲۴ و به قدرت رسیدن تروریست‌های تحریرالشام به رهبری الجولانی، گزارش‌هایی از مذاکرات مستقیم بین اسرائیل و سوریه برای پیوستن به توافقات ابراهیمی منتشر شده است. این مذاکرات، که ظاهراً با میانجی‌گری امارات متحده عربی یا قطر انجام می‌شود، نشان‌دهنده تغییر احتمالی در سیاست خارجی سوریه است.

الشرع از تمایل به کاهش تنش و حتی برقراری صلح با اسرائیل سخن گفته، اما موانعی مانند ادامه اشغال جولان، حملات هوایی اسرائیل به اهداف نظامی در سوریه و مخالفت عمومی در داخل کشور، عادی‌سازی را دشوار می‌کند.

در نگاه جولانی پیوستن به توافقات می‌تواند برای سوریه به معنای خروج از انزوای بین‌المللی، لغو تحریم‌ها و دسترسی به حمایت‌های اقتصادی باشد، اما واکنش منفی گروه‌های داخلی و منطقه‌ای، چالش‌های بزرگی ایجاد می‌کند.

با این حال، در نگاه کارشناسان، در میان تمام کشورهای مذکور، در رابطه با سوریه، احتمال بیشتری برای پیوستن به توافقات ابراهیمی در اولین عادی‌سازی در زمان جنگ غزه و یا پس از آن وجود دارد.

اندونزی

اندونزی، پرجمعیت‌ترین کشور مسلمان جهان، در حال افزایش دخالت مستقیم خود در مسئله فلسطین است. به عنوان بخشی از این مسئله، این هفته با تأیید رژیم صهیونیستی، ارسال کمک‌های بشردوستانه این کشور از طریق هوا به نوار غزه آغاز شده است.

در پس زمینه تلاش‌های سران رژیم صهیونیستی برای گسترش دایره عادی‌سازی روابط با سایر کشورهای اسلامی، نام اندونزی به ذهن خطور می‌کند. اسرائیل و اندونزی، از جمله در زمینه‌های گردشگری، تجارت و فناوری، روابط غیرمستقیمی دارند.

 ​

با این حال، موضع رسمی جاکارتا همچنان به اجماع مسلمانان، مطابق با خط مشی سازمان کنفرانس اسلامی (مستقر در جده) متعهد است و پیشرفت در مسئله فلسطین را پیش‌نیاز عادی‌سازی می‌داند. عربستان سعودی کشوری کلیدی در زمینه ارتباط با اندونزی است. این پادشاهی نقش محوری در شکل‌دهی به اجماع اسلامی در مورد این موضوع ایفا می‌کند و نفوذ دیپلماتیک و اقتصادی بر اندونزی دارد.

در پایان جنگ، اگر ریاض به سمت عادی‌سازی روابط با اسرائیل حرکت کند، ممکن است پیوستن اندونزی به این روند را آسان‌تر کند.

آذربایجان

آذربایجان از دهه ۱۹۹۰ روابط دیپلماتیک و همکاری‌های اقتصادی و نظامی با اسرائیل دارد، به‌ویژه در زمینه تأمین نفت (حدود ۶۰٪ نفت اسرائیل از آذربایجان و قزاقستان) و خرید تسلیحات پیشرفته. پیوستن احتمالی آذربایجان به توافقات ابراهیمی، که در منابع اخیر مورد بحث قرار گرفته، بیشتر جنبه نمادین دارد، زیرا روابط دوجانبه از قبل پررنگ و قابل توجه است.

 ​

این اقدام می‌تواند همکاری‌های امنیتی و اقتصادی را تعمیق بخشد و به باکو کمک کند تا تحریم‌های تسلیحاتی آمریکا از دهه ۱۹۹۰ را لغو کند.  همچنین، نزدیکی آذربایجان به اسرائیل می‌تواند تنش با ایران را تشدید کند، زیرا ایران این اقدام را تهدیدی ژئوپلیتیکی می‌بیند و باکو نسبت به این مسئله بسیار محتاطانه عمل می‌کند.

سودان

بر اساس برخی از اطلاعات و اخبار منتشر شده، سودان با عادی‌سازی روابط با اسرائیل موافقت کرد، اما این توافق تا به امروز هنوز به طور کامل تصویب و به امضای دولت این کشور نرسیده است.

علت تصمیم سودان برای پیوستن به توافقات ابراهیمی، حذف این کشور از فهرست کشورهای حامی تروریسم آمریکا و دسترسی به حمایت‌های مالی بین‌المللی گرفته شد.

 ​

با این حال، بی‌ثباتی سیاسی داخلی و مخالفت افکار عمومی سودان، به‌ویژه به دلیل مسئله فلسطین، اجرای کامل توافق را با چالش مواجه کرده است. عدم پیشرفت در حل مناقشه فلسطین و اسرائیل و همچنین تغییرات سیاسی در سودان، موانعی جدی برای تحقق کامل این توافق هستند.

عمان

عمان به‌طور تاریخی رویکردی بی‌طرف و دیپلماتیک در منطقه داشته و از دهه ۱۹۹۰ روابط غیررسمی با اسرائیل برقرار کرده است. این کشور از توافق‌های صلح مصر و اسرائیل در سال ۱۹۷۹ حمایت کرده و حتی میزبان مقامات ارشد اسرائیلی مانند اسحاق رابین در سال ۱۹۹۴ بوده است.

پس از امضای توافق‌نامه‌های ابراهیم در سال ۲۰۲۰، عمان از توافق امارات و بحرین با اسرائیل حمایت کرد و وزیر خارجه وقت عمان با همتای اسرائیلی خود درباره تقویت روابط صحبت کرد.  با این حال، سلطان جدید عمان، هیثم بن طارق، که از سال ۲۰۲۰ قدرت را در دست دارد، به دلیل نیاز به تثبیت مشروعیت داخلی خود، ممکن است در کوتاه‌مدت محتاط‌تر عمل کند.

 ​

عمان به دلیل سیاست خارجی بی‌طرفانه و تمایل به حفظ روابط با همه طرف‌ها (از جمله ایران)، ممکن است عادی‌سازی را به تأخیر بیندازد، اما همچنان یکی از کاندیداهای اصلی است.

قطر

قطر در دهه ۱۹۹۰ روابط گرمی با اسرائیل داشت و حتی میزبان یک دفتر تجاری اسرائیلی بود. اما به دلیل روابط نزدیک قطر با ترکیه و ایران و حمایت از حماس، احتمال عادی‌سازی در کوتاه‌مدت کم است.  با این حال، برخی معتقدند که اگر توافق‌نامه‌های ابراهیم گسترش یابد، قطر ممکن است به دلیل رقابت منطقه‌ای با امارات، به فکر عادی‌سازی بیفتد.

سوریه

 با این حال، پس از سقوط دولت بشار اسد در دسامبر ۲۰۲۴ و به قدرت رسیدن تروریست‌های تحریر الشام به رهبری جولانی، گزارش‌هایی از مذاکرات مستقیم بین رژیم صهیونیستی و سوریه برای پیوستن به توافقات ابراهیمی منتشر شده است.

این مذاکرات، که ظاهراً با میانجی‌گری امارات متحده عربی یا قطر انجام می‌شود، نشان‌دهنده تغییر در سیاست خارجی سوریه به رهبری تروریست‌های تحریرالشام است. الشرع از تمایل به کاهش تنش و حتی برقراری صلح با اسرائیل سخن گفته است.

اما موانعی مانند ادامه اشغال جولان، حملات هوایی اسرائیل به اهداف نظامی در سوریه و مخالفت عمومی در داخل کشور، عادی‌سازی را دشوار می‌کند. در نگاه الجولانی پیوستن به توافقات می‌تواند برای سوریه به معنای خروج از انزوای بین‌المللی، لغو تحریم‌ها و دسترسی به حمایت‌های اقتصادی باشد، اما واکنش منفی گروه‌های داخلی و منطقه‌ای، چالش‌های بزرگی ایجاد می‌کند.

با این حال، در نگاه کارشناسان، احتمال بیشتری در رابطه با سوریه نسبت به سایر کشورها برای پیش قدم شدن به منظور احیای مجدد پروژه عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی وجود دارد

موریتانی

موریتانی قبلاً بین سال‌های ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۹ روابط دیپلماتیک کامل با اسرائیل داشت، اما پس از جنگ غزه در سال ۲۰۰۹ این روابط را قطع کرد. در سال ۲۰۲۰، موریتانی از توافق امارات با اسرائیل حمایت کرد و وزارت خارجه این کشور از «حکمت و قضاوت» امارات تمجید کرد. این نشان‌دهنده پتانسیل برای ازسرگیری روابط است. با این حال، به دلیل فشار افکار عمومی و حساسیت‌های سیاسی در جهان عرب، موریتانی ممکن است محتاطانه عمل کند.

 ​

توافقات ابراهیمی مجموعه‌ای از توافق‌نامه‌های عادی‌سازی روابط دیپلماتیک بین رژیم صهیونیستی و برخی کشورهای عربی و مسلمان است که در سال ۲۰۲۰ با میانجی‌گری ایالات متحده آغاز شد. این توافقات با هدف تقویت همکاری‌های اقتصادی، امنیتی و فرهنگی بین این رژیم و کشورهای امضاکننده شکل گرفت، اما علت اصلی شکل گیری چنین توافقی که با حمایت دولت اول ترامپ صورت گرفت، ایجاد یک خط امنیتی و نظامی بر علیه ایران و محور مقاومت و استفاده از قدرت کشورهای منطقه برای حفاظت از رژیم صهیونیستی بود.

​انتهای پیام/