روایت کمالوندی از حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران

به گزارش روایت فردا «بهروز کمالوندی» سخنگو و معاون سازمان انرژی اتمی درباره جنگ ۱۲ روزه، از ساعاتی سخن گفت که با شنیدن صدای انفجارها در بامداد ۲۳ خرداد آغاز شد؛ دقایقی که به سرعت با تماس‌های اضطراری، حضور در سازمان و آغاز مدیریت یکی از پیچیده‌ترین و سخت‌ترین بحران‌های تاریخ صنعت هسته‌ای کشور همراه بود.

او با اشاره به فضای حاکم بر سازمان انرژی اتمی در جریان حملات نظامی به سایت‌های هسته‌ای، تاکید کرد که هم‌زمان با نگرانی از ابعاد تجاوز نظامی و خشم نسبت به چنین اقداماتی، انگیزه مضاعف برای مدیریت فضا در میان نیروها شکل گرفت؛ انگیزه‌ای که باعث شد همه بخش‌ها با حداقل نیرو اما حداکثر تمرکز، مدیریت بحران را برعهده بگیرند.

کمالوندی در این گفت‌وگو ضمن تشریح اقدامات سازمان انرژی اتمی در ایام جنگ ۱۲ روزه توضیح داد که با وجود آسیب به برخی از مراکز، آلودگی هسته‌ای از سایت‌ها خارج نشد و پایش‌ پرتو به صورت شبانه‌روزی در ایام جنگ ادامه داشت تا سلامت مردم و ایمنی هسته‌ای تضمین شود.

وی درباره آسیب‌های وارد آمده به مراکز هسته‌ای به ویژه مراکز غنی‌سازی، معتقد است که تجربه‌های پیشین از خرابکاری و حمله به تاسیسات هسته‌ای نشان داده که صنعت هسته‌ای ایران پس از هر آسیب و حمله، با کیفیت بالاتر بازسازی شده و جنگ اخیر نیز این انگیزه و ظرفیت این کار را بیش از گذشته افزایش داده است.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی گفت که ناراحتی از تخریب آنچه ساخته شده طبیعی است، اما تجربه‌های گذشته نشان داده که بعد از هر ضربه، صنعت هسته‌ای ایران نه تنها متوقف نشده بلکه با قدرت و کیفیت بهتر و بالاتر بازگشته است.

کمالوندی در سخنانی در جمع خبرنگاران یکی از مهم‌ترین مشکلات در موضوع هسته‌ای در کشور را عدم آگاهی و اطلاع دقیق نخبگان و دانشگاهیان از موضوعات سیاسی و فنی هسته‌ای دانست و گفت: شاید افکار عمومی جزییات این موضوع را در حوزه سیاسی و فنی ندانند، اما اگر نخبگان مسائل را دقیق ندانند و موضع‌گیری‌های غلط داشته باشند تاثیرات بسیار مخربی بر جامعه و افکار عمومی خواهند داشت.

نخبگانی داریم که هنوز اهمیت داشتن توانمندی هسته‌ای و موشکی را نمی‌دانند

سخنگوی سازمان انرژی اتمی با تاکید بر اینکه موضوع هسته‌ای و بعد از آن مسائل موشکی از اهمیت قابل توجهی در کشور برخوردار هستند، اظهار کرد: اگر این مسائل مهم نبودند دشمنان دست روی اینها نمی‌گذاشتند و دیدید طی جنگ ۱۲ روزه چقدر داشتن صنعت موشکی و توانمندی ساخت انواع موشک‌ مهم است. اما نخبگانی داریم که هنوز اهمیت داشتن توانمندی هسته‌ای و موشکی را نمی‌دانند و درک نمی‌کنند. شاید اگر من هم در وزارت خارجه مانده بودم و به فعالیتم در آنجا ادامه می‌دادم و از نزدیک با مسائل فنی و سیاسی هسته‌ای آشنا نمی‌شدم، می‌گفتم مساله هسته‌ای برای کشور بیشتر از اینکه منفعت داشته باشد، مشکل آفرین است چرا باید دنبال آن باشیم؟ اما در ۱۳ سالی که به سازمان انرژی اتمی آمدم و از نزدیک با ابعاد این صنعت آشنا شدم به اهمیت در اختیار داشتن این فناوری اشراف پیدا کردم.

وی ادامه داد: در دنیای امروز، اهمیت توانمندی هسته‌ای برای کشورها از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. در سند راهبردی امنیت ملی آمریکا که اخیرا منتشر شده، بر بازدارندگی هسته‌ای آمریکا در آینده تاکید شده است و بعد از آن بر توانمندی آمریکا در حوزه کوانتوم و هوش مصنوعی. با این تفاوت که فناوری هسته‌ای یک سابقه ۸۰ ساله دارد و هم‌چنان اهمیت‌شان به قوت خود باقی‌ است.

در موضوع هسته‌ای به لبه قدرت رسیدیم

کمالوندی افزود: روسیه نیز اخیرا یک اژدر اتمی تولید و آزمایش کرده است که روی پیشران هسته‌ای قرار گرفته است و مثل موشک کروز می‌تواند در نزدیکی سواحل آمریکا منفجر شود که صدها برابر بمب هیروشیما می‌تواند خرابی ایجاد کند و موازنه قوا با آمریکا را بهم زند. تسخیر دریا بدون فناوری هسته‌ای دیگر امکان ندارد، تمام زیردریایی‌ها کم کم به موتور هسته‌ای و موشک‌های هسته‌ای مجهز می‌شوند. کشوری که قدرت نداشته باشد عملا حرفی برای گفتن ندارد، به ویژه اگر بخواهید همزمان با توسعه قدرت، مستقل هم باشید. قدرت داشتن و مستقل بودن کار را برای یک کشور سخت می‌کند. شما می‌توانید به دیگران و قدرت‌های دیگر وابسته باشید و علم و تکنولوژی را هم در اختیارتان قرار دهند. آمریکا اف ۳۵ به عربستان هم بدهد به نحوی این جنگنده‌ها را تحویل می‌دهد که در صورت نبرد فقط دو روز توان جنگیدن داشته باشد و برای ادامه نبرد باز به آمریکا نیاز باشد. بنابراین اگر بخواهیم قدرتی داشته باشیم که ذاتی کشور باشد، باید بومی باشد و ما در موضوع هسته‌ای به لبه این قدرت رسیدیم. ما در هسته‌ای در مرحله‌ای قرار داریم که دیگر موضوع مجهولی برای ما باقی نمانده است.

وی تصریح کرد: ساده‌ترین کار ساخت بمب هسته‌ای است، چرا که نیاز به کنترل سوخت ندارد و به یک‌باره منفجر می‌شود، اما ساخت یک نیروگاه اتمی که باید سوخت و میزان فعل و انفعالات آن را کنترل کرد، سخت و فنی است.

مردم حامی قوی برای صنعت هسته‌ای هستند

معاون اسلامی خاطرنشان کرد: ما نیاز داریم اندیشکده‌ها و دانشگاه‌هایمان برای جامعه نخبگانی در این رابطه تولید محتوا کنند. متاسفانه اندیشکده‌ها و موسسات خارجی تولید محتوای زیادی دارند و نخبگان و افکار عمومی ما را هدف قرار می‌دهند که باید برای آن فکری کرد. خیلی بد است کسی یا کسانی که اطلاعات دقیق و عمیق در این رابطه ندارند، اظهار نظر کنند. البته در رابطه با مردم این مشکل وجود ندارد، مردم به طور کلی حامی قوی برای صنعت هسته‌ای هستند. در سال‌های اخیر دوگانه معیشت ـ هسته‌ای ایجاد شده و اختلال‌هایی به وجود آمده است اما به طور کلی مردم حامی صنعت هسته‌ای کشور هستند.

کمالوندی گفت: ریاست سازمان انرژی اتمی بر موارد هسته‌ای مرتبط با زندگی روزمره مردم تمرکز کرده تا این بخش‌ها متناسب با بخش‌های دیگر توسعه یابد. ایران جزو پنج، شش کشور نخست در دنیا چه به لحاظ کمی و چه کیفی در حوزه رادیودارو است و در آینده نزدیک از این هم توسعه یافته‌تر خواهد شد. در حوزه کشاورزی و صنعت هم شرایط خوبی داریم. هیچ صنعتی نیست که وسایل اندازه‌گیری و ابزار دقیق هسته‌ای نداشته باشد که اتفاقا تجهیزاتی بسیار گران هستند. اینها تجهیزاتی هستند که به خاطر تحریم‌ها به ایران نمی‌دهند ولی الان در کشور تولید می‌شود. هم‌چنین در حوزه لیزر که در زمینه پزشکی، صنعت و دفاعی موثر است، پیشرفت‌های قابل توجهی داریم. اگر دستیابی به این پیشرفت‌ها در حوزه‌های مختلف مهم نیست، چرا باید ۳۶ ساعت هواپیماهای اف ۳۵ آمریکا زمان صرف کنند و بیاید تاسیسات هسته‌ای ایران را هدف قرار دهند!

صنعت هسته‌ای ایران مثل لیبی و عراق نیست

این مقام سازمان انرژی اتمی با بیان اینکه «اگر دستیابی به این پیشرفت‌ها در حوزه‌های مختلف مهم نیست، چرا باید ۳۶ ساعت هواپیماهای اف-۳۵ آمریکا زمان صرف کنند و بیاید تاسیسات هسته‌ای ایران را هدف قرار دهند!»، تاکید کرد: صنعت هسته‌ای ایران مثل لیبی و عراق نیست که اگر اینها را از ما بگیرند، دیگر همه چیز از دست برود، دانش و نیروی انسانی بسیار خوبی در اختیار داریم که با حمله به تاسیسات از بین نمی‌رود. به همین خاطر است که آنها دنبال هدف قرار دادن اساتید دانشگاه ما بوده و هستند چرا که می‌خواهند نیروی انسانی ما را چند نسل از این علم و فناوری دور کنند.

کمالوندی در ادامه این گفت‌وگو از حال و هوای ساعات اولیه شنیدن خبر حملات به تاسیسات هسته‌ای کشور و ترور متخصصان و شخصیت‌های سیاسی و نظامی و مدیریت بحران در آن روزها گفت.

وی اظهار کرد: نماز صبح بود که صدای انفجارها را شنیدم. از آنجایی که ما همواره در حوزه هسته‌ای در بحران زندگی کردیم، به سرعت با همکاران و دوستانی که در سایت‌های مختلف بودند، تماس گرفتم. اول متوجه نشدم حمله نظامی بوده یا انفجار، ولی چیزی نگذشت که متوجه ابعاد مساله و جزییات شدیم. با دو سه نفر از دوستان در آن ساعات شب تماس گرفتیم و خودمان را حوالی ساعت ۶ صبح به سازمان رساندیم. فکر می‌کنم همان روز یا یک روز بعد به داخل سایت هم مراجعه داشتم.

از قبل برای شرایط بحرانی تمرین کرده بودیم

سخنگوی سازمان انژری اتمی ادامه داد: ما از قبل برای شرایط بحران تمرین کرده بودیم و دستورالعمل‌های مشخصی برای چنین شرایطی داشتیم؛ اینکه اولین کارها چه باید باشد. مهم بود برآوردی از شرایط انجام دهیم و حملات را رصد کنیم. همان‌طور که می‌دانید حملات طی روزهای بعد ادامه داشت از این رو ضروری بود تا با دوستانی که برای شرایط بحران تعیین شده بودند و به انجام امور واقف بودند، ارتباط بگیریم و اطلاعات لازم را تبادل کنیم. چند گروه در این رابطه تشکیل شد که یکی از این گروه‌ها مربوط به حوزه کاری بنده در بخش حقوقی و بین‌الملل و ارتباط با افکار عمومی و رسانه‌ها بود.

اوضاع را عادی نمی‌دانستیم

کمالوندی درباره حال و هوای افراد حاضر در آن شرایط با توجه به ابعاد حملات و ترورها، گفت: نکته مهمی که خیلی اهمیت دارد، این است که در بین همکاران در آن زمان انگیزه مضاعفی برای حضور و فعالیت ایجاد شده بود. نیروهایی که تعریف شده بود آنجا باشند بلافاصله آمدند و در مکانی امن قرار گرفتند و تقسیم کار شد. وسایل ارتباطی بنا بر شرایط تغییر کرد. ما تجربه فعالیت در موقعیت‌هایی از جمله خرابکاری، ‌بمب‌گذاری، حملات پهپادی، سایبری و غیره را در گذشته داشتیم و از آن حوادث تجربیات خوبی به دست آوردیم، اما هیچ کدام به این شکل گسترده نبودند. ما از قبل تمهیدات را در نظر گرفته بودیم چرا که اوضاع را عادی نمی‌دانستیم و حتی در رابطه با چگونگی اطلاع‌رسانی به مردم بیانیه‌هایی را آماده کرده بودیم. وقتی اخبار ضد و نقیض درباره انتشار آلودگی‌های هسته‌ای در کشور منتشر شد، اطلاعیه دادیم که آلودگی در کار نیست، البته بخشی از آن فضا به خاطر هیجان جنگ و حملات و بخشی ناشی از اعمال نفوذ دشمن بود.

عدم واکنش و محکومیت به موقع آژانس، چراغ سبزی به اسرائیل برای حمله به ایران بود

وی با بیان اینکه بخش دیگری از فعالیت سازمان در آن روزها و ساعات اولیه، ایجاد تعامل و ارتباط با آژانس بود گفت: بلافاصله اقدامات پادمانی، حقوقی و نامه‌نگاری‌ها انجام شد. البته ما انتظاراتی از آژانس داشتیم که برآورده نشد. ما قبل از شروع حملات، تهدید داشتیم و در این رابطه به آژانس نامه نوشته و خواسته بودیم تهدیدات اسرائیل را محکوم کند؛ شاید اگر این کار همان موقع انجام می‌شد، این سطح از حملات اتفاق نمی‌افتاد. به نوعی عدم واکنش و محکومیت به موقع آژانس، چراغ سبزی به اسرائیل برای حمله به ایران بود. طی حملات در آن ۱۲روز، سه یا چهار نامه به آژانس داده و درباره سایت‌ها و شرایط آنها و حملات توضیح می‌دادیم. حتی در سایت تخصصی UC که اطلاع‌رسانی داوطلبانه کشورها در بعد ایمنی هسته‌ای انجام می‌گیرد هم اطلاع‌رسانی کردیم تا به نوعی دنیا از وضعیت ایران و حملات نظامی به سایت‌های هسته‌ای مطلع شوند.

آلودگی از جنس اکتیو نداشتیم

این مقام سازمان انرژی اتمی درباره چگونگی پایش پرتو هسته‌ای طی جنگ در اطراف و داخل سایت‌های هسته‌ای به ویژه بخش‌هایی که در آنها مواد هسته‌ای فعال یا غیرفعال وجود داشت؟ گفت: همان طور که در یک پالایشگاه احتمال آتش سوزی وجود دارد، در تاسیسات هسته‌ای هم احتمال حوادث وجود دارد و همیشه برای چنین شرایطی به ویژه آلودگی مواد آماده هستیم. افرادی که داخل تاسیسات می‌روند همیشه دزیمتر همراه دارند تا هرگونه احتمال نشت مواد پایش شود، بنابراین پروتکل‌های دقیقی در این رابطه وجود دارد. تحت الشعاع حملات، در سایت‌های هسته‌ای، آلودگی داشتیم اما به طور دائم پایش می‌شد تا به مردم اطمینان دهیم آلودگی بیرون از سایت‌ها نشت نکرده است.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی در پاسخ این پرسش که برای حفظ ایمنی تاسیسات، مواد یا پرسنل در مواجهه با حملات نظامی که بی‌سابقه بود، به کمک‌های بین‌المللی از سوی کشورها یا آژانس نیاز نداشتیم؟ اظهار کرد: گاهی آلودگی از مسیر مواد اکتیو یا فعال است و تشعشع دارد و گاهی مواد هسته‌ای غیرفعال هستند. اگر مواد در مکان و موقعیتی باشند که فعال باشد، باید مراقبت کرد، چرا که گستره تشعشعات آن زیاد است و ممکن است از کنترل خارج شود. در عین حال سطح و میزان مواد هسته‌ای اکتیو ما آنقدر نبود که در صورت گسترش برای کنترل آن نیاز به کمک خارجی داشته باشیم. حتی از تمامی نیروهای خودمان هم استفاده نکردیم، بلکه با حداقل نیروها شرایط را تحت کنترل گرفتیم، بنابراین هم آلودگی از جنس اکتیو و فعال نداشتیم و هم میزان آن به نحوی بود که توسط خودمان قابل کنترل بود.

کمالوندی در ادامه در پاسخ به این پرسش که بخش زیادی از مراکز غنی‌سازی و تولید سانتریفیوژ و نگهداری مواد مورد حمله قرار گرفته است و از مواضع مقامات کشور این طور برمی‌آید که دیگر تعاملات ایران با آژانس به قبل از حملات ۲۳ خرداد بازنمی‌گردد؟ گفت: ما عضو ان پی تی هستیم و تعهداتی به طور متقابل با آژانس داریم. موافقت‌نامه پادمان میان ایران و آژانس برای شرایط عادی و ایمن نوشته شده است، البته در ماده ۶۸ شرایط ویژه را در نظر گرفته‌اند، اما این شرایط تعریف دقیق نشده و ممکن است به حوادثی مثل سیل، زلزله و غیره اشاره کند، نه لزوما مسائل جنگی و امنیتی.

وی افزود: هم‌چنین بر اساس ماده ۷۳ ترتیبات پادمانی، کشور عضو باید طی ۷۲ ساعت هرگونه واقعه‌ای را که برای کشورش یا تاسیسات اتمی روی می‌دهد، گزارش کند. در رابطه با ایران اولا مدت زمان جنگ فراتر از ۷۲ ساعت بود و دوما موافقت‌نامه برای شرایط جنگ نوشته نشده است. حتی ما به مذاکرات زمان شکل‌گرفتن موافقت نامه پادمان جامع در سال ۱۹۷۰ هم مراجعه کردیم. اتفاقا نماینده استرالیا درباره ماده ۶۸ در آن مقطع سوال می‌کند که این ماده شرایط جنگی را هم شامل می‌شود یا جنگ داخلی؟ که جواب داده می‌شود این ماده رسما برای چنین شرایطی نیست، در عین حال که در عمل می‌تواند، باشد. به نوعی خودشان هم پذیرفتند که این ماده برای شرایط جنگی پاسخگو نیست، چون در شرایط جنگی با مسائل امنیتی و اطلاعاتی مواجه هستیم و همه چیز تحت تاثیر اولویت‌های امنیتی قرار می‌گیرد.

تصویب قانون تعلیق همکاری‌ها با آژانس یک عکس‌العمل طبیعی بود

معاون اسلامی با اشاره به قانون «تعلیق همکاری»‌ها با آژانس که در واکنش به حملات نظامی از سوی مجلس شورای اسلامی تصویب شد گفت: مجلس به این نتیجه رسید که رابطه ما با آژانس یک طرفه است و این قانون را وضع کرد و تصمیم‌گیری درباره آن را هم به شورای عالی امنیت ملی سپرد؛ تصویب این قانون یک عکس‌العمل طبیعی بود. هر کشوری در چنین شرایطی قرار می‌گرفت طبعا محدودیت‌های جدی را اعمال می‌کرد بنابراین همکاری‌ها با آژانس کاملا حساب شده و متفاوت شد.

درباره حسابرسی مواد بدون ورود بازرسان به محل سایت‌ها ایده‌هایی داریم

سخنگوی سازمان انرژی اتمی درباره درخواست ایران برای اصلاح موافقت‌نامه پادمان جامع بعد از حملات نظامی به سایت‌های هسته‌ای، گفت: در ماده ۲۴ موافقت‌نامه جامع پیش‌بینی شده که دو طرف می‌توانند موافقت‌نامه را اصلاح کنند. بنابراین اگر به خاطر شرایط مختلف به ویژه وقوع جنگ موافقت‌نامه قابل اجرا نیست، چرا نباید برای اصلاح آن اقدام کرد. اگر آنها (آژانس) بخواهند موافقت‌نامه ادامه یابد، چارچوب فعلی نمی‌تواند ادامه یابد. این چارچوب برای زمان و شرایط عادی نوشته شده است. مثلا برای ارائه اطلاعات طراحی‌ها و به روز کردن آنها در شرایط عادی دستورالعمل وجود دارد، اما وقتی در یک حمله نظامی و نه حادثه غیرمترقبه و فنی، تاسیسات و مواد هسته‌ای آسیب می‌بیند، شرایط متفاوت می‌شود. در شرایط عادی ارائه اطلاعات درباره مکان‌ها و مواد اشکال ندارد اما در شرایط جنگی و وقتی هنوز تهدیدات اسرائیل و آمریکا ادامه دارد و از طرفی آژانس در درز اطلاعات فنی ایران سابقه دارد، ارائه اطلاعات برای کشور خطرناک و مشکل‌ساز است. ما باید تدابیری داشته باشیم و ببینیم می‌شود از طریق دیگر، حسابرسی مواد را انجام دهیم و به آژانس اطلاع دهیم، بدون اینکه بازرس‌ها به محل مورد نظر بروند یا نه. ایده‌ها و روش‌هایی الان به ذهن ما می‌رسد اما باید درباره این موضوعات مذاکره شود.

درخواست‌های آژانس برای همکاری ایران، غیرمعقول است

کمالوندی با اشاره به ملغی شدن توافق قاهره که در آن موضوع همکاری‌ها بر اساس تحولات پس از جنگ آمده بود، گفت: به طور طبیعی باید دوباره مذاکره کرد. فعلا با تکیه به قانون مجلس و تصمیمات شورای عالی امنیت ملی درخواست‌های آژانس بررسی و اجابت می‌شود، اما اگر قرار باشد به همکاری‌ها با آژانس ادامه دهیم باید با رایزنی و مشورت راه‌حلی پیدا کرد. یک راه توافق قاهره بود که ایران سعی کرد با حسن نیت شرایطی را برای تعامل با آژانس بعد از حملات نظامی فراهم کند، اما متاسفانه آنها از این مساله سواستفاده کردند. اصرار آژانس برای اینکه حتما طبق موافقت‌نامه پادمان که برای شرایط غیر جنگی نوشته شده، ایران اجازه دسترسی و بازرسی درباره مواد و سایت‌ها دهد یا به آژانس گزارش دهد، خواسته‌ای غیر معقول است.

مصلحت است ضمن اجرای تعهدات‌ پادمانی، از اطلاعات فنی کشور حفاظت کنیم

این مقام سازمان انرژی اتمی در پاسخ به اینکه اساسا امکان بازرسی امن از سایت‌های نطنز، فردو و اصفهان برای بازرسان الان وجود دارد؟ گفت: به لحاظ حقوقی قانون مشخص کرده که شورای عالی امنیت ملی باید در این‌باره نظر دهد و مجوز صادر کند. البته این مساله یک بعد فنی ـ امنیتی هم دارد که معتقدم به لحاظ امنیتی صلاح نیست الان به دشمن اطلاعات دهیم که چقدر مواد هسته‌ای‌ و سایت‌ها آسیب دیده است. مصلحت ایجاب می‌کند، ضمن اجرای تعهدات‌مان از اطلاعات فنی کشور حفاظت کنیم.

کمالوندی با تاکید بر اصلاح روند همکاری‌ها با آژانس گفت: معتقدم می‌توانیم در این مقطع بیشترین تمرکز را بر «ترتیبات پادمانی» قرار دهیم. ما برای اصلاح روند همکاری‌ها ایده‌هایی داریم، ممکن است در تحقق این ایده‌ها به نتیجه برسیم یا خیر، اما این طور نیست که حتی اگر هم در این مرحله به نتیجه نرسیدیم، درها بسته شده باشد.

اگر بخواهیم مذاکرات جدی با آژانس شروع کنیم، باید ملاحظات ایران در نظر گرفته شود

سخنگوی سازمان انرژی اتمی افزود: اصلاح روند همکاری‌ میان ایران و آژانس به شرطی امکان پذیر است که برخلاف همیشه، آژانس و کشورهای ذی‌نفوذ، موضوع را سیاسی نکنند. آنها باید به ملاحظات و دغدغه‌های منطقی ایران گوش دهند. آنها اصرار می‌کنند که همین پادمان جامع فعلی اجرا شود، اما اگر سراغ هر کشوری بروید و از آنها بپرسید که در چنین شرایطی که الان ایران در آن قرار دارد امکان اجرای چنین موافقت‌نامه‌ای وجود دارد، حتما قبول نمی‌کنند. نباید فضایی ایجاد کنند، انگار ایران عمدا به بازرسان آژانس دسترسی نمی‌دهد و هیچ اتفاقی نیفتاده است. آژانس باید رویکرد سیاسی‌اش را کنار بگذارد تا به یک چارچوب مشخص برسیم. این ما هستیم که به کشورمان و تاسیسات صلح‌آمیز هسته‌ای که تحت نظارت آژانس بود، حمله شده است، ما هستیم که طلبکاریم. حمله به ایران در شرایطی انجام شد که یک روز قبل از آن بازرسان در ایران بودند. آژانس خودش باید ابتدا این حملات و اقدامات را محکوم می‌کرد اما دریغ از یک جمله. حتی در قطعنامه اخیری که درباره ایران در شورای حکام صادر شد، یک عبارت خبری درباره حمله به ایران منتشر نکردند؛ انگار در ایران اتفاقی نیفتاده و همه چیز عادی است. اما چه بخواهند چه نخواهند، شرایط تغییر کرده است و اگر بخواهیم مذاکرات جدی را دوباره با آژانس شروع کنیم، باید ملاحظات ایران در نظر گرفته شود.

وی در پاسخ به اینکه سازمان انرژی اتمی در جریان جزئیات مذاکرات قاهره بود؟ گفت: بله، کارشناس سازمان در مذاکرات بود و توافق قاهره به نوعی جمع‌بندی ملاحظات و نظرات ایران بود. توافق قاهره فضایی را به طور موقت برای همکاری‌ها باز می کرد تا بعدها بشود به طور اصولی درباره لزوم تغییر موافقت‌نامه پادمان جامع صحبت کرد. اما آنها قدر این تفاهم را ندانستند. برای هر مذاکره فنی باید چارچوب سیاسی وجود داشته باشد که حسن نیت طرف‌های مقابل در آن دیده شود.

آژانس از توافق قاهره برداشت دیگری کرده است

کمالوندی در پاسخ به این پرسش که با وجود اعلام لغو توافق قاهره از سوی ایران در واکنش به اجرای اسنپ بک، در قطعنامه اخیر شورای حکام این توافق مورد اشاره قرار گرفته و به نوعی اجرای این توافق، جزو تعهدات حقوقی ایران محسوب شده؟ گفت: ما در ارتباط با لغو اجرای توافق قاهره به آژانس نامه زدیم. آقای عراقچی هم در زمان امضای این توافق به صراحت مطرح کردند، اگر قرار باشد حسن نیت نباشد، این توافق ملغی می‌شود، متاسفانه آنها برداشت دیگری کردند. در عین حال از نظر ما توافق قاهره تمام شده است.

شروط ایران برای پایان تعلیق همکاری‌ها با آژانس چیست؟

وی در پاسخ به این پرسش که ایران تا چه زمانی سیاست «تعلیق همکاری‌»ها با آژانس را ادامه می‌دهد؟ اظهار کرد: در متن قانون تعلیق همکاری‌ها، دو موضوع مورد تاکید قرار گرفته است؛ اول اینکه تهدیدات نظامی علیه تاسیسات هسته‌ای ایران باید تمام شود و دوم اینکه حقوق ایران در بحث هسته‌ای به ویژه در رابطه با غنی سازی محترم شمرده شود و طرف مقابل دیگر ساز «غنی‌سازی صفر» را کوک نکند، اگر این دو اصل فراهم شود، شرایط همکاری ما به قبل از جنگ برمی‌گردد.

کمالوندی درباره تهدیدات شورای حکام و کشورهای اروپایی و آمریکا به ارجاع ایران به شورای امنیت در نشست بعدی شورای حکام در زمستان، با بیان اینکه این آنها به سیاسی کاری درباره ایران ادامه می‌دهند، گفت: کشورهای اروپایی و آژانس به جای رفتار منطقی و حقوقی متاسفانه سیاسی برخورد می‌کنند، شورای حکام و شورای امنیت همیشه رویکردی سیاسی دارند و الان هم از ظرفیت سیاسی خود برای اعمال فشار به ایران سواستفاده می‌کنند.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی در پاسخ به اینکه شما سال‌ها در مذاکرات هسته‌ای در دوره‌های مختلف حضور داشتید و همیشه گفتید تا وقتی تفاهم و اراده سیاسی برای حل مسائل نباشد، مسائل فنی حل نمی‌شود، برای شرایط فعلی هم‌چنان بر این باورید؟ با تاکید بر اینکه راه‌حل مساله هسته‌ای ایران، سیاسی است نه فنی، گفت: البته این به معنای آن نیست که نباید مذاکرات و تعاملات فنی و حقوقی داشت. ما اقدامات زیادی در ماه‌های اخیر با وجود همه اتفاقات داشتیم. گروسی بارها گفته است که فشار سیاسی شدیدی بر آژانس و شخص وی از ناحیه کشورهایی است که نمی‌خواهند مساله هسته‌ای ایران حل شود. چطور در مذاکرات برجامی مسائل فنی را در قالب پی ام دی حل کردند، اگر اراده سیاسی در آنجا برای توافق وجود نداشت آیا مسائل فنی حل می‌شد؟ بنابراین حتما باید بستر سیاسی مذاکرات فراهم شود.

وی گفت: مهم‌ترین کلید این است که طرف‌های مقابل قانع شوند خواسته‌های عجیبی که در ذهن شان درباره ایران و برنامه غنی‌سازی به ویژه «غنی‌سازی صفر» دارند، اصلا شدنی نیست.

کمالوندی ادامه داد: یک زمانی اوباما واقعیت را درباره غنی‌سازی ایران فهمید و گفت اگر می‌توانستم پیچ و مهره صنعت هسته‌ای ایران را باز کنم، این کار را می کردم، اما شدنی نیست و الان هم همین منطق حاکم است. آنها دیدند که ایران با همه فشارهای سیاسی و تحریم و حمله نظامی دست از توانمندی هسته‌ای خود برنداشت. اینها فکر می‌کردند مردم در سختی معیشت به دولت فشار می‌آورند، مگر نتانیاهو از مردم نخواست در طی جنگ ۱۲ روزه به خیابان‌ها بریزند، چرا مردم بالعکس انسجام و یک صدایی از خودشان نشان دادند‍! رفتار و برخورد مردم حتما بر روی محاسبات بعدی آنها اثر می‌گذارد. اگر آنها نگرانی مشروع دارند، ایران حاضر به همکاری و تعامل است.

ایران زیر بار اجرای قطعنامه‌های قدیمی نمی‌رود

این مقام سازمان انرژی اتمی در ادامه درباره بازگشت قطعنامه‌های شورای امنیت که بر اساس آنها ایران باید غنی‌سازی خود را تعطیل کند و کد اصلاحیه ۳.۱ و پروتکل الحاقی را هم اجرا کند؟ اظهار کرد: در قطعنامه اخیر شورای حکام این درخواست بر اساس قطعنامه‌های قدیمی آمده است اما ایران، چین و روسیه اعلام کردند که اسنپ بک غیرقانونی است و از نظر ما قطعنامه‌های قدیمی بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ ملغی شده است و ایران هم زیر بار اجرای قطعنامه‌های قدیمی نمی‌رود.

دشمن دست از شیطنت برنمی‌دارد

وی در پاسخ به این‌که ایمنی و امنیت دو بال مهم در پیشبرد صنعت هسته‌ای است، چطور در این وضعیت می‌توان این دو بال را می‌توان تضمین کرد؟ گفت: کاملا این حرف درست است. ایمنی و امنیت در هم تنیده است و فقط درباره تاسیسات اتمی هم صادق نیست، بلکه درباره تاسیسات غیراتمی مثل پالایشگاه‌ها و غیره هم صادق است. خوشبختانه در بحث امنیت هسته‌ای متخصصان ما در سلامت هستند و از سطح خوبی برخورداریم. متاسفانه اساتید دانشگاه در این جنگ هدف قرار گرفتند، افرادی که در رشته خود شاخص بودند چون این افراد مولد علم و دانش و تربیت‌کننده نیروهای جوان هستند و دشمن تلاش کرد آنها را از بین ببرند تا به این شکل متخصص کمتری تربیت شود. متخصصان، دانشمندان و پرسنل سازمان انرژی اتمی به دلیل تمهیداتی که از قبل پیش‌بینی شده بود در شرایط خوبی هستند و به غیر از شهادت و مجروحیت پرسنل نظامی که مسئولیت دفاع از تاسیسات را داشتند، صدماتی نداشتیم. اما حتما باید امنیت را افزایش دهیم. می‌دانیم دشمن دست از شیطنت خود تا وقتی به اهدافش نرسد، برنمی‌دارد بنابراین باید همیشه مراقب بود.

معاون اسلامی در پاسخ به این پرسش که در جنگ ۱۲روزه، کدام بخش سازمان انرژی اتمی بیشترین فعالیت را انجام داد؟ گفت: همه بخش‌ها تقریبا درگیر بودند، اما مرکز نظام ایمنی هسته‌ای به خاطر مراقبت و نظارت بر تاسیسات و پایش پرتو بیش از دیگران درگیر بود، پرسنل این بخش در داخل و خارج از سایت‌ها به شدت درگیر بودند. بعد از آنها بخش پدافند بود که در همه سایت‌ها فعال بود. البته مدیران و معاونان در بخش‌های مختلف نیز پای کار بودند. به طور کلی بنا بر شرایط تلاش شد تا با حداقل نیرو و پرسنل کارها را انجام دهیم.

ممکن بود اطلاع‌رسانی ‌درباره برخی مسائل آرامش مردم را بیشتر بر هم زند

کمالوندی در پاسخ به این‌که فکر می‌کنید طی جنگ و با توجه به حملات نظامی به سایت‌های هسته‌ای، اطلاع رسانی به مردم به موقع و کافی انجام شده؟ اظهار کرد: ما در حد نیاز اطلاع‌رسانی کردیم؛ البته باید مراقبت می‌کردیم چرا که ممکن بود اطلاع‌رسانی ‌درباره برخی مسائل آرامش مردم را بیشتر بر هم زند. مثلا شایع شده بود از اورانیوم تهی شده در حملات استفاده کردند و در منطقه ما پخش شده. مرکز نظام ایمنی در این رابطه به سرعت وارد پایش پرتو شد و متوجه شدیم اصلا چنین چیزی نیست.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی به روش‌های غیرانسانی و غیراخلاقی آمریکا و اسرائیل در حمله به ایران اشاره کرد و گفت: نوعی نگرانی توام با خشم در آن روزها نسبت به اینکه دشمن به هر شکلی که می‌خواهد علیه ایران عمل می‌کند و تاسیسات هسته‌ای را تخریب می‌کند، داشتم. به خصوص حملات به مناطق مسکونی و هدف قرار دادن افراد بی‌گناه این خشم و نگرانی را بیشتر می‌کرد. این طور نیست که چون جنگ است اجازه داریم هر کاری بکنیم، کودکان و زنان چه گناهی دارند؟ در عین حال دیدن تصویر خانم امامی گوینده شبکه خبر، هنگام هدف قرار گرفتن ساختمان شیشه‌ای صدا و سیما واقعا تاثیرگذار بود که در آن شرایط سخت و انفجارهای قوی به آن شکل به اجرای برنامه ادامه داد. به نظرم اینها جزو تصاویر ماندگار در آن ۱۲روز بود.

وی افزود: به علاوه انسجام مردم در این ایام با وجود دلخوری‌ها از دولت و گرفتاری‌های زیاد قابل ستایش بود. شاید همین انسجام مردمی بود که دشمن را در جنگ ۱۲ روزه به هدفش نرساند. هر چند خاطرات تلخی در این ایام رقم خورد اما تجربیات خوبی هم در برداشت.

این مقام سازمان انرژی اتمی در پاسخ به این‌که نگران نبودید در آن شرایط خودتان مورد هدف قرار گیرید، با توجه به اینکه شخصیت‌های هسته‌ای هدف بودند؟ گفت: من دیگر عمرم را کرده‌ام. خیلی چیزها بالاتر از عمر انسان و سلامتی وجود دارد، این‌ها شعار نیست بلکه تجربه بنده است. همیشه زنده ماندن در هر حالتی ارزشمند نیست، زندگی باید عزتمند باشد.

کمالوندی در پاسخ به این‌که بزرگترین نقطه ضعف و قوت سازمان انرژی اتمی در جنگ ۱۲روزه چه بود؟ گفت: الان در حال ارزیابی گذشته و تحولات آن روزها هستیم؛ درباره اینکه کجاها ضعف و قوت داشتیم. به طور حتم در آینده بهتر و قوی‌تر می‌شویم. نقاط ضعفی هم اگر باشد، جبران می‌کنیم. جلساتی در این رابطه داریم که خیلی نظام‌مند و حساب شده مسائل را پیگیری و مکتوب می‌کنیم که برای آیندگان به راحتی مورد استفاده قرار گیرد.

انتهای پیام/