تنش میان هند و پاکستان به کجا خواهد رسید؟

به گزارش روایت فردا، در پی حمله‌ای که چندی پیش در منطقه گردشگری پهلگام در کشمیر رخ داد،‌ ۲۶ گردشگر کشته شدند.
در همین راستا هند به‌صراحت پاکستان را به نقش داشتن در این حادثه متهم کرده است. دهلی‌نو می‌گوید گروه مهاجم با حمایت اسلام‌آباد دست به این اقدام زده و تأکید کرده که پاسخ سختی در راه است.

«نارندرا مودی» نخست‌وزیر هند، گفته عاملان این حمله مجازات خواهند شد و هیچ راه گریزی برای آنها وجود ندارد. از این رو طی روزهای اخیر هر دو کشور یکسری اقدامات تلافی جویانه علیه یکدیگر انجام داده‌اند که اخراج اتباع، توقف صدور روادید و حتی سرنگونی یک پهپاد هندی در خاک پاکستان از جمله تحولات اخیر است.

سفر عراقچی به پاکستان و هند

اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه اعلام کرد که عراقچی دوشنبه به پاکستان سفر خواهد کرد و در این سفر با مقامات عالی رتبه این کشور دیدار و در مورد تحولات اخیر در سطح منطقه و بین الملل گفتگو خواهد کرد.

به گفته بقایی، وزیر خارجه همچنین در همین هفته سفری رسمی به کشور هند خواهد داشت.

هفته گذشته مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری در گفت‌وگوی تلفنی با نخست وزیر پاکستان برای کاهش تنش و رفع سوء تفاهمات میان پاکستان و هند اعلام آمادگی کرد.

نوذر شفیعی درگفت و‌گو با روایت فردا با بیان اینکه تنش بین هند و پاکستان ریشه تقریبا ثابتی دارد و آن موضوع مهم بحران کشمیر است، گفت: علاوه بر این، عوامل دیگری نیز وجود دارد که در روابط دو کشور تأثیرگذار است. 

هنگامی که از بحران در روابط دو کشور سخن می‌گوییم، اشاره به منازعه ممتدی داریم که از سال ۱۹۴۷ میان هند و پاکستان با محوریت بحران کشمیر آغاز شده است؛ بحرانی که زمینه‌ساز سایر اختلافات نیز بوده است. 

وی افزود: حتی اگر چالشی میان دو کشور پدید می آمد که ارتباط مستقیمی با بحران کشمیر نداشته باشد، اما جون این این بحران به عنوان منشأ یک منازعه ممتد قلمداد می‌شود، به گونه‌ای که هر اختلاف کوچکی نیز منجر به تشدید بحران در روابط هند و پاکستان می‌گردد.

بنابراین، هر موضوع و اختلافی میان هند و پاکستان به عنوان بخشی از نزاعی تعبیر می‌شود که از سال ۱۹۴۷ تا کنون ادامه یافته است. 

شفیعی ادامه داد: به بیان دیگر، یک کد عملیاتی در ذهن تصمیم‌گیرندگان دو کشور نقش بسته است که بر مبنای آن، هر اقدامی علیه هند را به پاکستان و هر اقدامی علیه پاکستان را به هند نسبت می‌دهند. 

این کارشناس مسائل شبه قاره تصریح کرد: اکنون در کشمیر حادثه تروریستی رخ داده است که دولت هند مسئولیت آن را متوجه پاکستان می‌داند. البته موضوعات به این سادگی نیست و پیچیدگی‌های خاص خود را دارد؛ برای مثال، ممکن است پاکستان نیز وقایع بلوچستان  پاکستان از جمله اقدامات تروریستی علیه اتباع چینی یا پرسنل پاکستانی فعال در بندر گوادر را به هند نسبت می‌دهد. از این رو، احتمال دارد پاکستان نیز برای مقابله، اقداماتی را برای جلوگیری از بهره‌برداری هند از ظرفیت‌های اقتصادی کشمیر در پیش بگیرد، همان‌گونه که به باور پاکستان، هدف هند از ایجاد نا‌آرامی در بلوچستان، محروم ساختن پاکستان از فرصت‌های اقتصادی گوادر باشد.

وی گفت: در این میان، سوال مهم این است که آیا برای حل این اختلافات راهکار مناسبی وجود دارد یا خیر؟ متأسفانه، با توجه به ریشه‌دار بودن بحران و ماهیت سرزمینی آن، حل این مسأله بسیار دشوار است؛ چرا که اختلافات سرزمینی یکی از پیچیده‌ترین و عمیق‌ترین نوع اختلافات بین‌المللی است و همواره پتانسیل بروز جنگ را افزایش می‌دهد، 
همان‌طور که تاکنون موجب چندین نبرد میان دو کشور شده است. 

وی با بیان اینکه پیشنهادهایی برای حل بحران مطرح شده است، گفت: برای مثال، در برهه‌ای همه‌پرسی از مردم کشمیر پیشنهاد شد. در مقطعی دیگر، گفت‌وگوی دوجانبه میان هند و پاکستان به عنوان راهکار مطرح شد. سناریوهای کنونی عبارتند از: به رسمیت شناختن خط کنترل فعلی به عنوان مرز رسمی بین دو کشور در منطقه کشمیر، سناریوی دیگر طرح رودخانه چناب که بر اساس آن این رودخانه مرز میان دو کشور شود، همچنین سناریوی کشمیر بزرگتر که در آن کشمیر تحت کنترل پاکستان و هند به کشوری مستقل تبدیل شود و یا سناریوی کشمیر کوچکتر که بخش تحت کنترل پاکستان، همچنان در اختیار پاکستان باقی بماند و بخشی دیگر با مرکزیت در کشمیر، تحت کنترل هند باقی بماند و منطقه میانی با مرکزیت دره کشوری به منطقه مستقل تبدیل شود.

شفیعی در عین حال گفت: علیرغم این پیشنهادات، پیچیدگی اختلافات که گاهی  رنگ و بوی مذهبی، پیدا می کند همچنین تعدد بازیگران و منافع متعارض آنها، از جمله حضور چین در منطقه لداخ و کنترل بخشی از کشمیر توسط چین، موجب شده چشم‌انداز روشنی برای حل اختلافات متصور نباشد.

این کارشناس مسائل شبه قاره گفت: با این وجود، امکان مدیریت تنش وجود دارد و در شرایط بحرانی می‌توان از تشدید منازعه جلوگیری کرد.

انتهای پیام/