نارندرا مودی و وسواس ترامپ برای جایزه نوبل/ تجارت و سیاست ورزی ترامپ با ابتکارات صلح‌آمیز

به گزارش روایت فردا مودی شخصاً نسبت به ایده‌های خلاقانه صلح بی‌میل نیست؛ اما برای معرفی ترامپ به عنوان سفیر صلح چالش‌های جدی وجود دارد.

سی. راجا موهان، ستون‌نویس Foreign Policy و عضو پیشین شورای مشورتی امنیت ملی هند، از روابط هند و کره‌جنوبی با واشنگتن درباره ابتکارهای واقعی و خیالی صلح ایالات متحده در آسیا نوشت.

موهان نوشت: نخست‌وزیر هند نارندرا مودی در ۱۳ فوریه در دفتر بیضی کاخ سفید در واشنگتن مشغول گفتگو با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده بود.

با وجود شباهت‌های چشمگیر میان ژئوپلیتیک شبه‌قاره هند و شبه‌جزیره کره، جامعه روابط بین‌الملل به ندرت به مسیرهای موازی این دو منطقه توجه کرده است. تحولات اخیر نقطه شروع خوبی برای مقایسه فراهم می‌کنند: روابط پرچالش مودی با ترامپ در تضاد آشکار با مدیریت روان‌تر رئیس‌جمهور کره‌جنوبی، لی جه‌میونگ، از دیپلماسی صلح واقعی و خیالی واشنگتن در سفر اخیرش به ایالات متحده قرار دارد.

 دشواری‌های مودی و موفقیت‌های لی همچنین بینش‌هایی درباره چشم‌انداز ابتکارهای صلح ترامپ در آسیا به دست می‌دهند.

گزارش‌ها و تحلیل‌های جاری

در دهه ۱۹۴۰، شبه‌قاره هند و شبه‌جزیره کره هر دو تجزیه شدند؛ هرچند تحت شرایطی متفاوت اما با پیامدهایی پایدار. این تقسیمات دو مناقشه از لاینحل‌ترین در جهان را ایجاد کردند: مناقشه هند و پاکستان و مناقشه میان کره‌شمالی و جنوبی. گسترش سلاح‌های هسته‌ای در هر دو منطقه تا دهه ۱۹۹۰، آن‌ها را به نگرانی‌های عمده امنیتی برای واشنگتن و جهان بدل کرد.

ایالات متحده نقشی مستقیم در تقسیم کره داشت و همواره در امنیت شبه‌جزیره درگیر بوده است. اما نقش آن در جنوب آسیا از بریتانیا به ارث رسید و همیشه غیرمستقیم‌تر بوده، هرچند ماندگار. سختی نظم کره‌ای در اتحاد واشنگتن با سئول تثبیت شد؛ در حالی‌که در جنوب آسیا، آمریکا روابط خود را با هر دو کشور هند و پاکستان حفظ کرد.

سیاست عدم تعهد هند، همکاری نظامی با آمریکا را محدود کرد، در حالی‌که پاکستان در طول جنگ سرد به ائتلاف‌های تحت رهبری آمریکا پیوست و بعدها به متحد عمده غیرناتویی تبدیل شد. پس از جنگ سرد، با محو شدن تهدید شوروی و اوج‌گیری چین، ایالات متحده شراکت استراتژیک خود را با هند گسترش داد و در عین حال پیوندهای ضدتروریسم خود با پاکستان را نیز حفظ کرد.

سیاست‌ها در تضاد است

با این حال، تضادهای ریشه‌دار همچنان نخ مشترک باقی ماند. علیرغم ابتکارهای مکرر آمریکا در جنوب آسیا و تلاش‌های دوره‌ای در کره، رقابت‌های هند-پاکستان و کره‌شمالی-کره‌جنوبی پایدار ماندند.

تصویر ترامپ از خود به‌عنوان صلح‌ساز، تاکنون در هر دو جبهه عملکرد ضعیفی داشته است. مودی آشکارا ادعای ترامپ را مبنی بر اینکه او میانجی آتش‌بس جنگ چهارروزه هند و پاکستان در ماه مه بوده، رد کرد. دهلی‌نو تماس‌های وزیر خارجه آمریکا مارکو روبیو و معاون رئیس‌جمهور جی.دی. ونس را در طول درگیری تأیید کرد، اما تأکید داشت که خصومت‌ها تنها پس از درخواست مستقیم یک ژنرال پاکستانی از همتای هندی‌اش در ۱۰ مه پایان یافت.

مودی با بیان این موضع، عملاً ادعای ترامپ را خلاف واقع خواند. بسیاری معتقدند که امتناع مودی از همراهی با ترامپ در نقش خیالی او به‌عنوان صلح‌ساز، کاخ سفید را آزرده است. در تماس تلفنی اواسط ژوئن، مودی به پیشنهاد ترامپ برای نامزدی او در جایزه صلح نوبل واکنش نشان نداد. همین امر زمینه‌ساز فروپاشی رابطه ویژه‌ای شد که در دوره نخست ترامپ میان دو رهبر مشهود بود و همچنین معکوس شدن سال‌ها سرمایه‌گذاری برای تقویت روابط هند و آمریکا.

تنبیه هند

پس از آن، ترامپ نه تنها بارها ادعای خود درباره توقف جنگ هند و پاکستان را تکرار کرد، بلکه مأموریتی تنبیهی علیه هند آغاز نمود. بسیاری این امر را ناشی از ناکامی مودی در ایفای نقش مورد انتظار در این نمایش دانسته‌اند. نشانه‌ها شامل رد توافق‌های تجاری که قبلاً در سطح بوروکراتیک مذاکره شده بودند و اعمال تعرفه ۲۵ درصدی بر صادرات کالاهای هندی بود.

متعاقباً تعرفه تنبیهی دیگری به میزان ۲۵ درصد اضافه شد، به بهانه خرید نفت روسیه توسط هند توجیهی عجیب، زیرا ترامپ هنوز هیچ فشار تازه‌ای بر روسیه اعمال نکرده یا تعرفه مشابهی بر چین، بزرگ‌ترین واردکننده نفت روسیه، وضع نکرده است. این تصور که واشنگتن صرفاً به دلیل وسواس ترامپ بر نقش صلح‌سازش، هند را هدف گرفته، با حملات تشدیدشده کاخ سفید به دهلی‌نو و شخص مودی تقویت شد.

اینکه مودی بیش از هر رهبر هندی دیگری برای نزدیکی به واشنگتن تلاش کرده بود، در کاخ سفید اهمیتی نداشت. مشاور تجاری ترامپ، پیتر ناوارو، کارزاری ناپسند علیه هند به راه انداخت؛ او در یکی از پست‌های ایکس با انتقاد از سیاست‌های مودی، تصویری از مودی در حال مدیتیشن با لباس زعفرانی ضمیمه کرد.در مقابل، لی جاه‌میونگ با ستایش‌های اغراق‌آمیز خود از آرمان صلح ترامپ، موفق شد مشکلات تجاری را هموار کند و به واشنگتن اطمینان دهد که علی‌رغم گرایش‌های ترقی‌خواهانه‌اش، خصومتی نسبت به ایالات متحده ندارد. او خود را «ضربان‌ساز» صلح ترامپ معرفی کرد و بر نقش بالقوه رئیس‌جمهور آمریکا در آشتی دو کره تأکید کرد. برخی معتقدند مودی هم می‌توانست با اندکی تعریف و تمجید، یا دست‌کم یک تماس تلفنی به‌موقع، ترامپ را آرام کند.

اما این بعید بود. کره‌جنوبی مدت‌هاست که برای امنیت و دسترسی به بازارها به آمریکا متکی است. تصویر ملی آن به‌عنوان «میگو میان نهنگ‌ها» نیازمند چابکی و انعطاف برای بقاست. هند، در مقابل، خود را فیل می‌داند و تهدید وجودی حس نمی‌کند. ملی‌گرایی حساس هند، که تحت رهبری مودی تیزتر هم شده، پذیرش تاکتیک‌های آشکاراً چاپلوسانه لی را غیرممکن می‌سازد. به همین دلایل، هند به تاکتیک‌های فشار واکنش منفی نشان می‌دهد. این امر در اجلاس سازمان همکاری شانگهای در تیانجین چین آشکار بود، جایی که مودی دوستی خود با پوتین را به نمایش گذاشت و دوباره با شی جین‌پینگ تعامل کرد.

روابط مودی و ترامپ غیرقابل ترمیم نیست

این بدان معنا نیست که رابطه مودی ترامپ قابل ترمیم نیست. می‌توان معامله‌ای بزرگ را تصور کرد که هر دو رهبر را قادر به بازتنظیم روابط کند: از جمله حل اختلاف ظاهری بر سر نفت روسیه، تلاش تازه برای توافق تجاری، و حتی چارچوبی برای صلح در جنوب آسیا.

رویکرد ترامپ به صلح‌سازی با چارچوب‌های سنتی حقوق بشر یا حق تعیین سرنوشت متفاوت است. برای او، صلح بیشتر به معنای تجارت است. او رؤیای ساخت مجتمع‌های تفریحی در غزه، استخراج مواد معدنی در اوکراین و روسیه شمالی، و اجاره زمین در امتداد «کریدور ترامپ» در قفقاز جنوبی را دارد.

در این چارچوب، ایده او برای توسعه ذخایر نفت و گاز پاکستان و فروش آن‌ها به هند، جالب توجه است و دهلی‌نو نباید آن را به‌سادگی رد کند. البته تردیدهای زیادی درباره وسعت واقعی ذخایر هیدروکربنی پاکستان وجود دارد، هرچند ادعاهای اخیر درباره منابع عظیم دریایی برخی هیجان‌ها ایجاد کرده است.

آنچه اهمیت دارد نه میزان واقعی نفت پاکستان، بلکه ایده همکاری تجاری میان رقبای جنوب آسیاست. آیا ترامپ می‌تواند بر مقاومت ریشه‌دار پاکستان در برابر همکاری اقتصادی با هند غلبه کند؟ آمریکا در گذشته تلاش کرده بود همکاری انرژی میان آسیای مرکزی، افغانستان، پاکستان و هند را ترویج دهد، اما این طرح‌ها عمدتاً با مخالفت پاکستان شکست خوردند.

مودی شخصاً نسبت به ایده‌های خلاقانه صلح بی‌میل نیست. نگرانی اصلی او حمایت پاکستان از گروه‌های تروریستی همچنان پایدار است. اگر ترامپ بتواند ارتش پاکستان را به قطع حمایت از افراط‌گرایی متقاعد کند و راه تجارت مرزی را بگشاید، مودی احتمالاً استقبال خواهد کرد. او دوره نخست خود را در سال ۲۰۱۴ با دعوت از نخست‌وزیر وقت پاکستان، نواز شریف، به مراسم تحلیف آغاز کرد و در ۲۰۱۵ سفری غافلگیرانه به لاهور داشت تا باب همکاری امنیتی را باز کند. با اعتبار ملی‌گرایانه و موقعیت مستحکم داخلی‌اش، مودی بیش از هر رهبر هندی دیگری سرمایه سیاسی لازم برای پیگیری ابتکارهای تازه صلح را دارد.

در شبه‌جزیره کره، ترقی‌خواهان سئول مدت‌هاست از تعامل با پیونگ‌یانگ حمایت می‌کنند؛ این روند به سیاست «آفتاب» کیم دای‌جونگ در اواخر دهه ۱۹۹۰ بازمی‌گردد. تلاش‌هایی برای همکاری اقتصادی صورت گرفت اما شکست خورد، بخشی به دلیل تردید واشنگتن در فراتر رفتن از مسئله سلاح‌های هسته‌ای. ترامپ در دوره نخست خود این قاعده را شکست و سه بار با کیم جونگ‌اون دیدار کرد. او کمتر از پیشینیانش پایبند به خرد متعارف بود و آمادگی بیشتری برای دیدن صلح به‌عنوان تجارت داشت.

انتهای پیام/